چیزی که ادبیات فارسی را نجات می دهد - باد صبا

به گزارش باد صبا، نجمه دری با بیان این که ایجاد گرایش های جدید در رشته زبان و ادبیات فارسی می تواند ادبیات فارسی را نجات دهد و آن را از بن بست خارج کند همچنین می گوید: ایجاد تنوع در کتاب های درسی زبان و ادبیات فارسی لازم است.

این مدرس دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با باد صبا، درباره میزان علاقه مندی دانشجویان رشته های مختلف به درس ادبیات اظهار کرد: در این باره باید دو نکته را درنظر گرفت که یکی کارایی این درس و دیگری میزان انگیزه دانشجویان است. در مورد میزان انگیزه دانشجویان باید گفت، با توجه به اوضاع و دورنمای کلی علوم انسانی در جامعه، اوضاع ادبیات هم چندان بهتر از دیگر رشته ها نیست و بچه ها آن انگیزه و احساس احتیاج کافی را ندارند؛ هرچند که این مطلق نیست. یعنی ما دانشجویانی داریم که با وجود این که حتی در مقطع کارشناسی در رشته های دیگری بوده اند، خیلی با انگیزه در کلاس ها حاضر می شوند و با علاقه ای که دارند ضعف اطلاعات شان در دوران کارشناسی را جبران می نمایند و بسیار هم موفق هستند. من معتقدم این روزها دانشگاه ها و دانشجویان ما بیش از هرچیز امید و انگیزه می خواهند و من به عنوان عضو کوچکی از بدنه دانشگاهی کشور همکارانم را دعوت می کنم به چالش ایجاد امید به آینده ای روشن و افزایش انگیزه علمی و دغدغه اجتماعی همراه با مثبت اندیشی، ترویج مهرورزی و همدلی هرچه بیشتر بین استادان و دانشجویان تا شاهد تحولی اساسی و سازنده در همه رشته های دانشگاهی و از جمله زبان و ادبیات فارسی باشیم.

او اضافه نمود: جذابیت رشته زبان و ادبیات فارسی و علاقه ذاتی که برخی افراد به این رشته دارند آن را از انحصار تحصیل کردگان در این رشته خارج می نماید و ما منتقدان، نویسندگان و شاعرانی داریم که بسیار خوش درخشیده اند، در حالی که یا تحصیلات آکادمیک نداشته اند یا تحصیلات شان با رشته ادبیات فارسی مرتبط نبوده است و یا دانشجویانی را داریم که بدون گذراندن مقطع لیسانس وارد حوزه تحصیلات تکمیلی می شوند و بر اساس دیدگاه های مختلفی که دارند جریان ساز و مثمرثمر هستند. این از آن جایی است که رشته زبان و ادبیات فارسی را از زاویه دیدی متفاوت و برپایه تجربیات دیگری می سنجند. بسیار فرصت مغتنمی است برای این که ما ادبیاتی ها با تعامل با این افراد رشته تخصصی خودمان را از دریچه چشم دیگران ببینیم. من گاهی ساعت ها با غیرادبیاتی ها در زمینه های مختلف ادبی گفت وگو می کنم و بسیار از آن ها می آموزم و همیشه وقتی فارسی عمومی درس می دادم این ضرب المثل را به کار می بردم که فارسی عمومی مثل پاشنه آشیل است و از همکاران می خواستم که همیشه بهترین و باتجربه ترین آن ها حتما یک درس فارسی عمومی داشته باشد، چون کلاس فارسی عمومی مانند بلندگویی است که مدرس آن می تواند به وسیله آن پیغام زبان و ادبیات فارسی را به گوش همه رشته ها و گرایش های دور و نزدیک برساند.

نجمه دری با بیان این که انگیزه می تواند جبران نماینده همه کاستی ها برای دنبال کردن این درس و رشته باشد، اظهار کرد: رویکردی امیدوارنماینده در وزارت علوم در حال اجرا است که من بسیار به آن امیدوارم و مطمئن ام که می تواند ادبیات فارسی را نجات دهد و آن را از بن بست خارج کند؛ آن هم ایجاد یک سری گرایش های جدید است که خیلی خوب دارد جای خود را در جامعه ادبی کشور باز می نماید. برای نمونه می توان به گرایش زبان و ادبیات عامه، گرایش آموزش زبان و ادبیات فارسی به غیرفارسی زبانان یا فارسی زبانان و نقد و نظریه ادبی اشاره نمود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: مدت ها بود که درس های رشته ادبیات بازنگری نمی شد و برخی از درس ها اصلا جذابیت خود را از دست داده بود اما این رویکرد جدید شرایط را متحول نموده است.

دری همچنین درباره تاثیر ادبیات بر سایر رشته ها و همچنین تاثیر آن در زندگی حرفه ای افراد مختلف، اظهار کرد: می توان گفت آن هایی که اولین بار درس ادبیات را آن هم با چهار واحد که حالا به سه واحد تغییر پیدا نموده، در بین درس های همه رشته ها گذاشتند مطمئنا اندیشمندانی بودند که خیلی خوب این احتیاج را حس نموده بودند. من معتقدم این سه واحد در توانمند کردن دانشجویی که قرار است در آینده بخشی از بدنه این اجتماع باشد، بسیار مهم و مفید است، چرا که او اگر قرار است یک عضو مفید در جامعه باشد باید بتواند خوب حرف بزند، خوب بنویسد و خوب آن چه را در ذهن دارد به مخاطبش منتقل کند و برای همه این ها به زبان و ادبیات احتیاج دارد، چون هم باید زبان را خوب بداند و از آن استفاده کند تا پیغامش را منتقل کند، هم بتواند از ادبیات برای تاثیرگذاری بیشتر در انتقال پیغام استفاده کند.

او با اشاره به اهمیت آموختن زبان و ادبیات فارسی در زندگی اجتماعی هر فرد، اضافه نمود: امروزه می گوییم که مثلا فلان مسئول کشور محبوبیت دارد؛ این محبوبیت افراد در جامعه معمولا از این ناشی می گردد که توانسته باشند بر دیگران تاثیر بگذارند و آن ها را با خودشان همراه نمایند. این یعنی در ایجاد یک شبکه ارتباط قلبی و زبانی موفق بوده اند. اگر ادبیات نتواند این کار را انجام دهد پس چه چیز می تواند انجام دهد؟ اصلا اگر کسی ادبیات را بلد نباشد چطور می تواند حتی موضوع سوال بقیه درس ها را متوجه گردد. ادبیات و زبان یک ابزار است که برای همه رشته های تخصصی مورد احتیاج است.

این مدرس دانشگاه در پاسخ به سوالی درباره تاثیر مثبت یا منفی این که کتاب های درسی در آموزش عالی یکسان نیست گفت: ایجاد تنوع در کتاب های درسی زبان و ادبیات فارسی لازم است. درست است که همه یک موضوع کلی را داریم با دانشجویان در میان می گذاریم اما می توانیم کتاب ها را با رشته خاص هر کدام از آن ها، برای ایجاد انگیزه و علاقه مندی بیشتر نسبت به این درس مناسب سازی کنیم.

او اضافه نمود: کسانی که از سرِ درد و احساس احتیاج کوشش نموده و زحمت کشیده و تحقیق نموده و یک کتاب را ساخته و پرداخته اند تا به جامعه عرضه نمایند، متفاوت هستند با کسانی که خیلی سریع و بی تأمل مطالبی را سرهم بندی نموده و کنار هم گذاشته اند و به اصطلاحِ امروز کتاب سازی می نمایند و بعد فقط آن کتاب را معرفی نموده و درس می دهند.

این در حالی است که دری این امکان را یک فرصت برای ایجاد تنوعی نتیجه بخش در آموزش ادبیات دانست و اظهار کرد: مثلا اگر یک دانشجوی علوم سیاسی، مردم شناسی و... قرار است آثار ادبی یا رمانی را ببیند چه بهتر است آن هایی را ببیند که بیشتر در ارتباط با رشته خودش هستند. بنابراین این تنوع داشتن و منحصر نبودن خوب است؛ چون اگر حکم گردد که یک کتاب کلی برای تدریس همه استادان در همه کلاس ها وجود داشته باشد، آن وقت خلاقیت، ذوق و انگیزه از استادانی که می خواهند تجربیات شان را منتقل نمایند گرفته می گردد، بنابراین معتقدم دست استاد باید در این خصوص باز باشد تا کتابی را که می خواهد، معرفی و تدریس کند؛ اما وظیفه دارد تا اگر کتاب کس دیگری را معرفی می نماید، درباره آن اطلاعات کامل داشته باشد.

او در خاتمه بیان نمود: در این روزها که بازار نقد کتاب گرم است، از دوستان و همکارانی که می خواهند فارسی عمومی درس بدهند یا می خواهند کتابی را تالیف نمایند، می خواهم که حتما قبل از آن، کتاب های خوب، خصوصا پرفروش ها را مطالعه نمایند و نقاط ضعف و قوت آن ها را در مجلات تخصصی ببینند تا دوباره کاری ننمایند. آن قدر کارهای ننموده در حوزه دانش داریم که خوب نیست کارهای صورت گرفته دیگران را تکرار کنیم.