فراغت، نوروز و کتاب - باد صبا

به گزارش باد صبا، امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی با ارسال یادداشت بهارانه درباره ترویج امر مطالعه در ایام فراغت نوروز و نقش تاثیرگذار کتابدران در دسترسی مخاطبان به منابع اطلاعاتی در تمام ایام به ویژه در شرایط کرونایی سخن گفت.

متن یادداشت به توضیح زیر است:

نوروزی دگر از راه رسید و عطر بهار همه جا را گرفت. نشاط، سرزندگی و امید، در دل این بهار نهفته است و با آمدن خود هزاران درس به ما می دهد. درس پویایی، شادابی، تازگی، طراوت و زندگی. مساله این است که ما انسان ها چقدر درس آموز این طبیعت هستیم و چه اندازه به این تحول فکر می کنیم. در دعای تحویل سال می خوانیم که خداوندا حال ما را به سوی بهترین احوال، دگرگون ساز اما خود ما چقدر کوشش می کنیم که به این دگرگونی نیک برسیم. دگرگونی و تحول، با تفکر آغاز می گردد و تفکر با خواندن و مطالعه کردن.

آن گاه از پس مطالعه کردن و تفکر است که می توانیم برنامه ریزی کنیم و به دگرگونی هایی که می خواهیم در زندگی شخصی و حرفه ای داشته باشیم، برسیم. دور بودن جامعه از مطالعه، موجب می گردد کوچک ترین رفتار غیرمدنی به عنوان رندی تلقی گردد و کم کم چنین ضد ارزش هایی به ارزش تبدیل گردد. باورش سخت است ولی همین رفتارهای غیر فرهنگی و اجتماعی که معمولاً در جامعه شاهد آن هستیم و رجحان دادن سفره خوراک و پوشاک بر سفره تفکر و معرفت، سبب می گردد یک جامعه به سوی انحطاط برود هر چند ظاهراً در اوج پیشرفت های فناورانه باشد.

اصطلاح شکاف دیجیتالی و شکاف اطلاعاتی آشکارا به این نکته اشاره دارد که در جامعه ممکن است طیفی باشند که بتوانند به انواع فناوری های اطلاعاتی دسترسی داشته باشند و به واسطه همین دسترسی، بتوانند با داشتن اطلاعات به پیشرفت برسند و جمعی که دسترسی به اطلاعات ندارند همیشه عقب بمانند. اما معنای دیگری از این دو اصطلاح می توان دریافت. همه چیز در داشتن ابزار خلاصه نمی گردد. وقتی کتاب و تفکر را کنار بگذاریم و فقط صرفاً به فضای دیجیتال و مجازی و محتوای آن تکیه کنیم، حاصلی جز سطحی شدن و دور شدن از اطلاعات عمیق ندارد. تحلیل های سطحی، دانسته های جعلی و افکار صفر و یکی، نتیجه محصور بودن در میان ابزارهاست؛ در نتیجه به افرادی احتیاج داریم که جامعه را از این سطحی نگری و ابزار محوری دور نمایند و به سمت آگاهی و دانستن بکشانند.

کتابداران یکی از مهم ترین عوامل آگاهی بخشی و ترویج دانستن در جامعه هستند. هر چند در شرایط حاضر کتابخانه ها به دلیل شیوع ویروس کرونا چندان فعالیتی ندارند ولی وقتی بتوانیم از فضای مجازی خوب استفاده کنیم، می توانیم از قابلیت های این فضا برای ترویج خواندن از سوی کتابخانه ها بهره مند شویم. گفت وگو با نویسندگان، نشست های مختلف تخصصی با حضور کتابداران و متخصصان علم اطلاعات درباره شیوه های مطالعه، برنامه های متنوع کتابخوانی و جمع خوانی به صورت مجازی، به ویژه برای تشویق بچه ها به خواندن، معرفی و نقد کتاب از فعالیت هایی است که کتابخانه ها در ایام تعطیلات نوروز می توانند انجام دهند و لحظه ای جامعه را از تشویق به خواندن و مطالعه و تفکر دور ننمایند.

نوروز، فرصت مناسبی است برای خواندن کتاب هایی که بی صبرانه و با اشتیاق منتظر ما در قفسه های کتابخانه هستند. گاهی که از مقابل کتابخانه ای تعطیل می گذرم و جمع کتاب های در قفسه را می بینم، احساس می کنم کتاب ها از اینکه آدم ها به سراغشان نمی آیند پژمرده و افسرده هستند. هزاران فکر و ایده در این قفسه ها نهفته است که باید به سراغشان رفت و از آن ها بهره گرفت. خود ما کتابداران نیز گاهی نسبت به جامعه و این کتاب ها بی مهر می شویم. باید قبول کنیم امروزه کتابدار بودن فقط در انحصار چارچوب های فیزیکی کتابخانه نیست. هر جا امکان دسترسی به اطلاعات هست، کتابدار نیز باید حضور داشته باشد و شرایط دسترسی به اطلاعات را فراهم سازد. چه قدر خوب و نیکو است که دگرگونی و تحول را از خودمان و خواندن آغاز کنیم و هزاره جدید را با کتاب و مطالعه آغاز کنیم و به ترویج آگاهی و دانستن بپردازیم.