خانه طباطبایی های کاشان: عروس خانه های ایران - باد صبا

به گزارش باد صبا، نمی گردد که نام کاشان را شنیده باشید اما نام خانه طباطبایی ها به گوشتان نخورده باشد. نمی گردد که زیبایی خانه های اصیل ایرانی را بشناسید اما هنوز در سرسرای چشم نواز خانه طباطبایی ها گام برنداشته باشید. خانه ای که از آن به عنوان بهشت خانه های ایران نام برده می گردد و آن قدر ذوق و ظرافت هنری دارد که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می نماید. بنایی که هنر و معماری در آن ترکیب شگفت انگیزی ایجاد نموده و به عنوان نگینی ارزشمند در میان آثار تاریخی ایران زمین می درخشد.

در این مقاله به شکل مفصل در خصوص ویژگی های فوق العاده و بی نظیر خانه طباطبایی های کاشان صحبت می کنیم. در خصوص سایر جاهای دیدنی این شهر به مقاله جاهای دیدنی کاشان سر بزنید.

حالا که دارید تا این شهر می روید، ببینید که به فصل گلاب گیری در کاشان می رسید یا نه.

قدمت خانه طباطبایی ها

بنای بی نظیر طباطبایی ها یکی از معروف ترین بناهای دوره قاجار است و در سال 1250 هجری قمری به دست یکی از تاجران مشهور و ثروتمند آن دوره به نام سید جعفر طباطبایی در شهر کاشان ساخته شد. این خانه 4730 مترمربع مساحت دارد و ساخت آن تقریبا 10 سال به طول انجامیده است.

یک مطلب خیلی جامع در خصوص جاهای دیدنی کاشان هم داریم که در این سفر می تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

معماری بی نظیر خانه طباطبایی ها

علی مریمی کاشانی، معمار سرشناس آن دوره، مسئولیت طراحی و ساخت این بنا را بر عهده داشته و بدون شک توانسته یکی از زیباترین و برجسته ترین آثار معماری اصیل ایرانی را همانند یک شاهکار هنری باشکوه خلق کند. معماری بنام و چیره دست که در سابقه خود ساخت بناهای فوق العاده ای همانند خانه بروجردی ها و خانه امین الدوله را ثبت نموده است اما بدون شک خانه طباطبایی ها بزرگ ترین اثر این معمار برجسته ایرانی است.

در زیباسازی این بنا یکی از شاگردان صنیع الملک کاشانی نقش موثری ایفا نموده و وظیفه طراحی، نقاشی و بعلاوه گچ بری های ساختمان را بر عهده گرفته البته صنیع الملک کاشانی هنرمند بزرگ آن دوره، بر فرایند کار نظارت کامل داشته است.

سید جعفر طباطبایی تاجر فرش ایرانی بود و به همین علت به سفارش او تمامی گچ بری های به کار رفته در ساختمان، از نقوش اصیل فرش ایرانی است و زیبایی و شکوه بنا به مقدار قابل توجهی وام دار نقش و نگار ویژه آن است و همین امر باعث شده که معماری و هنر به کار رفته در این خانه تا حد قابل توجهی بکر و نوین باشد.

خانه طباطبایی ها دارای سه بخش اصلی است که شامل بخش اندرونی، بخش بیرونی و بعلاوه بخشی مختص خدمه است. این بنا در محله سلطان امیراحمد کاشان واقع شده که یکی از محله های قدیمی و سنتی شهر کاشان به شمار می رود.

معماری این خانه همانند دیگر خانه های متعلق به دوره قاجار به صورت کاملا درون گرا و اسلامی ساخته شده، به این شکل که به هیچ وجه در فضای بیرونی نمی توان محیط داخلی خانه و یا اتاق ها را مشاهده کرد. خانه طباطبایی ها شامل 40 اتاق، چهار حیاط، چهار سرداب یا زیرزمین، سه عدد بادگیر و دو رشته قنات است.

از میان کوچه ای باریک می گذریم و وارد خانه می شویم. در ورودی خانه نسبتا کوچک است و در نگاه اول به هیچ وجه انتظار نمی رود که با بنایی به این زیبایی و بزرگی برخورد کنید. در ابتدای ورود به خانه 20 پله قرار گرفته که بعد از طی کردن آن به حیاط وسیع و پرنوری می رسیم که به عنوان حیاط بیرونی شناخته می گردد، اتاق شاه نشین در این قسمت از خانه قرار گرفته و زیبایی ویژه ای به آن بخشیده است. بعلاوه ایوان آینه، چندین اتاق و حیاط خلوت هم در این بخش هستند.

آیا با سوغات کاشان آشنا هستید؟ چقدر از این سوغاتی ها را از نزدیک دیده اید؟

زیباترین قسمت خانه، شاه نشین است. این اتاق هفت دری، زیبایی و عظمت به خصوصی دارد و می توان در جای جای آن ظرافت ها و تزئینات بی نظیری مشاهده کرد. آیینه کاری ها، گچ بری ها، مقرنس بندی ها همه و همه به زیباترین شکل ممکن در کنار هم قرار گرفته اند. در بخش جلویی شاه نشین، ایوان آینه قرارگرفته است. در طراحی سقف ایوان آیینه از الگوها و قالب های اصیل فرش ایرانی الهام گرفته شده و با وجود فانوس های آویز، زیبایی آن دوچندان شده.

علاوه بر حیاط بیرونی، دو حیاط دیگر که به نسبت کوچک تر هستند در بخش درونی و بعلاوه یک حیاط هم برای خدمه خانه تعبیه شده است. در وسط حیاط بیرونی حوضی بزرگ قرار گرفته و در دو طرف آن باغچه هایی به شکل هندسی هشت ضلعی واقع شده که به صورت کاملا قرینه نسبت به هم هستند و زیبایی ویژه ای به فضا می بخشند.

به نسبت بخش بیرونی و شاه نشین، قسمت درونی خانه بسیار ساده تر طراحی شده است. خانواده طباطبایی در بخش اندرونی خانه زندگی می کردند. بخش داخلی شامل یک اتاق پنج دری در مرکز است و در دو طرف آن دو حیاط ساخته شده.

در زیر قسمت اندرونی خانه، یکی از سرداب ها یا زیرزمین ها قرار گرفته و به علت رطوبتی که از آب حوض حیاط وارد این سرداب می گردد، دمایی به نسبت خنک تر و ملایم تر دارد. نکته قابل توجه این که در فصل تابستان دمای این قسمت از خانه نسبت به محیط اطراف 15 تا 20 درجه خنک تر است.

علاوه بر قسمت بیرونی و اندرونی خانه، بخشی هم به عنوان محلی برای زندگی خدمه در نظر گرفته شده که شامل مطبخ، حیاط، چند اتاق و سرداب است.

نکته قابل توجه خانه های دوره قاجار، کارنمودهای متفاوت هر بخش از خانه است و هر قسمت از خانه به شیوه ای خاص و برای هدفی تعیین طراحی شده که زیبایی مختص به خود را دارد.

سراسر خانه طباطبایی ها پر است از گچ کاری ها و آیینه کاری های منحصربه فرد. استفاده از شیشه های رنگی به ساختمان، زیبایی بصری فوق العاده ای بخشیده است و در هر بخش خانه که گام برمی دارید ذوق و هنر ویژه معمار آن را با تمام وجود احساس می کنید. در هر نقطه از این خانه تاریخی، تصویری نو خلق می گردد که هیچ گاه از یاد نخواهید برد.

خانه طباطبایی های کاشان به عنوان یکی از خانه های اصیل ایرانی اسلامی شناخته می گردد و شاهکاری بی بدیل در معماری ایران است. این بنا تا به امروز چندین بار بازسازی و بازسازی شده و در حال حاضر با شماره ثبت 1504 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس خانه طباطبایی ها

خانه طباطبایی ها در خیابان علوی و محله سلطان امیراحمد کاشان قرار گرفته است. این منطقه به عنوان بافت تاریخی شهر شناخته می گردد و سایر اماکن تاریخی کاشان در فاصله کمی نسبت به هم قرار گرفته اند و به راحتی می توانید به خانه های تاریخی واقع در این منطقه سری بزنید و گردشی خاطره انگیز داشته باشید.

سخن آخر

خانه طباطبایی ها در کاشان یکی از شاهکارهای بی نظیر معماری ایرانی است. این عمارت به عنوان یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری کاشان شناخته می گردد و همیشه گردشگران و گردشگر های بسیاری را به سمت خود می کشد. معروفیت اصلی خانه طباطبایی ها به علت ریزه کاری ها و ظرافت های ویژه به کار رفته در طراحی و ساخت آن است.

این بنا اصالتی دارد که در کمتر خانه تاریخی مشاهده می گردد. استفاده از تزئینات خاص، گچ بری ها، نقاشی ها، آینه کاری ها، شیشه های رنگی و… همه و همه چشم انداز ای خارق العاده خلق نموده اند که خود می تواند مقدمه برنامه ریزی برای سفری مجذوب کننده و خاطره انگیز به سمت کاشان باشد. اگر تجربه ای از این خانه دارید برای ما بنویسید.

منبع:عـلی بـابا