کرونا و راهکارهایی برای اقتصاد امروز - باد صبا

به گزارش باد صبا، کرونا یکی از پیچیده ترین بیماری ها نه تنها در حوزه پزشکی است،بلکه یکی از مسائل چند سطحی و در هم تنیده در حوزه علوم انسانی و اجتماعی نیز به حساب می آید. مساله زمانی حادتر می گردد که راهکار ها از منظرهای مختلف به این مساله،در مقابل همدیگر قرار بگیرد.

به گزارش گروه رسانه های باد صبا، سعید مسعودی پور طی یادداشتی در روزنامه فرهیختگان نوشت: ارائه راه چاره برای مدیریت بحران کرونا، باید چند وجهی و سیستمی باشد. هرگونه مداخله تک بعدی منجر به پیامدهای ناگواری خواهد شد. ضمن این که نگاه بلند مدت به دستاوردهای هر سناریوی احتاقتصادی، نقشی تعیین نماینده در ارزیابی آن خواهد داشت.

مقدمه

کرونا یکی از پیچیده ترین بیماری ها نه تنها در حوزه پزشکی است، بلکه یکی از مسائل چند سطحی و در هم تنیده در حوزه علوم انسانی و اجتماعی نیز به حساب می آید. مساله زمانی حادتر می گردد که راهکار ها از منظرهای مختلف به این مساله، در مقابل همدیگر قرار بگیرند. با توجه به تعطیلی بنگاه ها و واحدهای فراوریی و نیز تعطیلی سیستم آموزشی کشور، مسائل قابل توجه ای برای مردم ایجاد شده است. بر همین اساس دولت تصمیم می گیرد که به تدریج ممنوعیت فعالیت مشاغل را کم نموده و صحبت هایی برای اجازه برگزاری کلاس های دانشگاهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی را مطرح کند. اما از سوی دیگر، تنها راهکار حوزه پزشکی برای کنترل بیماری، استمرار قرنطینه و حتی شدیدتر شدن آن است. تعطیل بودن بسیاری از مشاغل باعث شده است بخشی از جامعه که به صورت روزمزد کار می کردند و زندگی خود را می گذراندند، دچار مسائل معیشتی جدی شوند. خطر افزایش جرایم به روشنی احساس می گردد و شاید همین نگرانی از برافروخته شدن شعله دوباره اعتراضات قشر محروم باعث شده است برای حل بحران کرونا، مهلت راهکار حوزه سلامت تمام گردد و وزیر بهداشت با نگرانی شدید، اعتراض خود را به تصمیم برطرف قرنطینه اعلام کند.

راهبردهای اصلی مواجهه با کرونا

درواقع به نظر می رسد بین دو راهبرد اصلی برای کنترل بیماری کرونا وجود دارد که این دو راهبرد دو سر طیف را تعیین می نماید:

اول.انتها کامل قرنطینه و طولانی شدن بیماری در کشور و افزایش آمار تلفات در قبال به جریان افتادن تدریجی اقتصاد، کسب وکارها و آموزش. البته در این سناریو خطر و ریسک زیادی وجود دارد و ممکن است مدیریت و کنترل بیماری از دست خارج شده و شاهد موج های سهمگین شیوع بیماری باشیم که تصمیم گیرندگان مجبور به بازگشتن به شرایط قرنطینه شوند.

دوم. اعمال قرنطینه سخت و صددرصدی و کاهش هزینه های درمانی و نیز مرگ ومیر در کنار کاهش فعالیت های اقتصادی و آموزشی. این سناریو به روشنی منجر به ضربات سختی به اقتصاد و نیز اقشار کم درآمد و بعضی از مشاغل می گردد و همان طور که گفته شد ممکن است سرآغازی برای انفجار اجتماعی جدیدی همچون آبان سال گذشته در کشور باشد.

روشن است که هر دو راهبرد قابلیت پذیرش و اجرا در کشور را ندارد. مهم پیدا کردن نقطه بهینه میان این دو سر طیف است. یعنی چه کار کنیم که هزینه های سلامت، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، امنیتی و... با انتخاب این نقطه به پایین ترین سطح خود برسد؟ این نوشتار در کوشش است تا با رویکرد سیستمی و کل نگر، نقطه بهینه تصمیم برای به حداقل رسانی آسیب های کرونا را پیشنهاد کند.

راه چارههای پیشنهادی

استمرار فعالیت های فراوریی که به فاصله گذاری اجتماعی لطمه نمی زند:به نظر می رسد بهترین سیاست برای حمایت از حوزه فراوری در کشور، اتخاذ تدابیری برای استمرار فعالیت های فراوریی است به شرط آن که منجر به حضور گسترده مردم در محیط های عمومی نگردد. واحدهای فراوریی و کارخانه های مختلف کشور که معمولاً در شهرک های صنعتی قرار دارند می توانند با رعایت پروتکل های بهداشتی به فعالیت های فراوریی خود ادامه دهند.

حمایت از زنجیره فراوری به وسیله خرید محصولات نهایی: دولت کوشش می نماید که کاهش تقاضا برای محصولات را به وسیله یاری اقتصادی به شرکت ها و واحدهای فراوریی به شرط آن که به تعدیل یا اخراج نیروی کار منجر نگردد، جبران کند. هرچند سازوکار تعیینی در این خصوص نیز ارائه نشده است اما به نظر می رسد این راه چاره نمی تواند موثر باشد. پیشنهاد می گردد به جای حمایت از واحدها و شرکت های فراوریی، در بخش مهمی از زنجیره محصولات تنها به خرید محصولات نهایی اقدام گردد. از این طریق می توان مطمئن شد که تمام واحدهای فراوریی در کل زنجیره ارزش محصول به اشتغال خود ادامه می دهند و هزینه های دولت نیز کاهش یافته و علاوه بر آن به رونق فراوری نیز منجر خواهد شد. به عبارت دیگر بعضی از واحدهای فراوریی، محصولات و مواد لازم برای شرکت های دیگر فراوری می نمایند (مانند مواد اولیه برای فراوری بدنه یخچال) و بعضی دیگر محصول نهایی را فراوری می نمایند (مانند یخچال). بعضی از این شرکت های فراوریی در بحران کرونا دچار افت شدید شده اند و بعضی دیگر تغییر ملموسی نداشته اند و بعضی دیگر حتی بازار بهتری پیدا نموده اند. به عنوان مثال رئیس اتحادیه لوازم خانگى از افت 70درصدی خرید و فروش در بازار لوازم خانگی در اسفند 98 خبر داده است. این در حالی است که به نظر نمی رسد فراوری محصولات غذایی (مانند روغن، ماکارونی، رب و...) دستخوش تغییرات زیادی شده باشد اما محصولاتی نظیر سفید نماینده و ضدعفونی نماینده با افزایش تقاضا روبه رو شده اند.

پیشنهاد می گردد به جای یاری مستقیم دولتی به واحدهای فراوریی مختلف در زنجیره تامین مواد اولیه و فراوری محصول نهایی، سازمان های حمایتی نظیر کمیته امداد امام خمینی(ره)، بنیاد مستضعفین و... اقدام به خرید محصولات نهایی نمایند. این امر یاری خواهد نمود که تمام شرکت های فعال در زنجیره فراوری محصول فعال باقی بمانند. درنهایت پس از انتها بحران، محصولات موجود برای حمایت از قشر محروم و نیز تامین جهیزیه احتیاجمندان مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در حوزه محصولات و اقلام دیگر مورد احتیاج خانواده ها، استمرار این سیاست اثربخش به نظر می رسد. ضمن این که میزان تقاضا برای محصولات بادوام مانند لوازم خانگی، پس از انتها بحران شدت خواهد گرفت و با توجه به کاهش سطح فراوری ناشی از کاهش تقاضا در دوران بحران، انتظار افزایش قیمت ها را باید داشت.

فعال سازی بخش مسکن با مشارکت محوری سازمان اوقاف و امور خیریه: حوزه ساخت مسکن ازجمله موضوعاتی است که کسب وکارهای زیادی را می تواند فعال نگه دارد. پیشنهاد می گردد سازمان هایی نظیر اوقاف، بنیاد مستضعفین، بنیاد مسکن و... با تامین اقتصادی لازم، اقدام به ساخت مسکن نمایند. به ویژه سازمان اوقاف و امور خیریه که زمین های وقفی بسیاری در اختیار دارد که در موقعیت خوبی برای ساخت انبوه مسکن قرار دارند. حرکت چرخ اقتصاد در حوزه مسکن می تواند مانع تعطیلی فراورینمایندگان مواد اولیه و نیز مشاغل روزمزد گردد.

ضرورت حفظ تعطیلی سختگیرانه فروشگاه ها و مغازه ها در سطح شهر (محصولات غیراساسی و غیرضروری): برای واحدهای تجاری که به حوزه فروش اشتغال دارند، پیشنهاد می گردد که به شکل سختگیرانه تعطیلی آنها حفظ گردد. اگرچه سهم فروش اینترنتی در کشور در بهترین حالت به پنج درصد هم نمی رسد، اما باید کوشش کرد تا درصورت امکان این بستر برای آنها فراهم گردد. این گروه از افراد باید از معافیت های اقتصادیاتی برخوردار شوند؛ هرچند در بعضی از مشاغل فروشندگی با توجه به سودهای بالایی که وجود دارد، توقف چندماهه چندان مخل زندگی آنها نخواهد بود.

حمایت از مشاغل خدماتی و اقشار محروم و آسیب دیده:درخصوص مشاغل خدماتی نظیر آرایشگری، خشکشویی، نظافت، رانندگان تاکسی و... که خدمت در لحظه فراوری به فروش می رسد، امکان انبار کردن محصول وجود ندارد. در این گروه از مشاغل که معمولاً سطح درآمدی بالایی ندارند، پیشنهاد می گردد از حمایت های دولتی و بسته های معیشتی برخوردار شوند. متاسفانه سیستم اطلاعاتی و داده ای کشور در حوزه تامین اجتماعی و حمایت از محرومان با مسائل جدی روبه رو است. هیچ پایگاه داده ای که بتواند آمار دقیق و برخطی از نوع احتیاجمندی، میزان احتیاج و... را از اقشار محروم در اختیار قرار بدهد، در کشور وجود ندارد.

ضرورت هماهنگی و همکاری بین بخشی میان دستگاه ها با ماموریت برطرف محرومیت های اجتماعی و اقتصادی: تعدد دستگاه های حمایتی از کمیته امداد گرفته تا سازمان اوقاف و بنیاد مستضعفین و... از یک سو و بی اعتمادی بخشی از جامعه به این نهادها و افزایش خیریه های غیردولتی از سوی دیگر باعث شده است که هر کسی ساز خود را بزند! عدم هماهنگی و تقسیم کار فرابخشی در میان نهادهای حمایتی دولتی و غیردولتی مساله ای ریشه دار و مزمن است که به نظر به سادگی ها قابل حل نمی رسد. پیشنهاد می گردد اتاق هماهنگی مشترکی با حضور نمایندگان سازمان های حمایتی دولتی و غیردولتی تشکیل گردد و تا نحوه مداخله آنها برای حمایت اجتماعی از احتیاجمندان و محرومان آنالیز گردد.

فعال سازی ظرفیت های موجود در حوزه بازاریابی اجتماعی خیریه و راه اندازی کمپین های تبلیغاتی:ضروری است تا در قالب یک استراتژی واحد بازاریابی خیریه، کمپین های تبلیغاتی و ترغیبی برای جلب مشارکت های مردمی برای یاری به آسیب دیدگان از کرونا تشکیل گردد. متنوع بودن راه چارهها و ایده هایی که می توان در بازاریابی اجتماعی خیریه مدنظر قرار داد، مهم است. در شرایط کنونی که حمایت اجتماعی مردم از همدیگر و افزایش یاری و پشتیبانی آنها از همدیگر بیشتر ضروری است، نه تنها شاهد کمپین های تبلیغاتی نیستیم، بلکه کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان تنها نهادی که در حوزه تبلیغات خیریه در تلویزیون فعالیت می کرد نیز اکنون تبلیغات خود را متوقف نموده است. مفاهیمی نظیر همبستگی اجتماعی و اتحاد ملی باید به عرصه های حمایت اقتصادی و اقتصادی از حلقه های پیرامونی تسری یابد. به عنوان مثال صاحبخانه ها از مستاجرانی که در این مدت شغل خود را از دست داده اند یا درآمدی نداشته اند، کرایه کمتری بگیرند.

جمع بندی

به عنوان جمع بندی پیشنهاد می گردد که سیاست یاری های دولتی به کسب وکارها، در راستای خرید محصولات نهایی از بنگاه های فراوریی تمرکز یابد. از این طریق کل زنجیره فراوری و بنگاه های تامین نماینده نیز به نوعی حمایت می شوند؛ چراکه فعالیت های فراوریی آنها استمرار دارد. همچنین پیشنهاد می گردد که بخش مسکن به وسیله نهادهایی مانند سازمان اوقاف و با مشارکت و تامین اقتصادی دولتی فعال گردد. این موضوع به معنی حمایت از واحدهای فراوریی بسیاری است که مواد اولیه برای ساخت مسکن را فراهم می نمایند. ضمن این که از بیکار شدن کارگران روزمزد جلوگیری می نماید.

مشاغلی که منجر به کاهش اثرات طرح فاصله گذاری اجتماعی می گردد، باید تعطیل شده و ضررهای ناشی به وسیله معافیت های اقتصادیاتی، وام های کم بهره و نیز سازمان های حمایتی جبران گردد. افزایش سطح همبستگی اجتماعی و تسری آن به موضوع حمایت از احتیاجمندان و اقشار آسیب دیده در میان مردم از موضوعات مهم دیگری است که در قالب کمپین های تبلیغاتی باید پیگیری گردد

بازگشت به صفحه رسانه ها